Geloven in de Kracht die blijft (2008)

'Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde.' Dat zijn uitermate gevaarlijke woorden die Jezus op Hemelvaartdag in de mond worden gelegd. Ik geloof nooit dat Jezus zoiets gezegd heeft. Het lag niet in zijn aard zich te beroepen op macht. Maar dat hebben mensen later wel anders begrepen. Mensen dromen van macht. Je kunt je dan ook geen betere woorden als deze wensen als je macht wilt uitoefenen. Over andere culturen. Over andere godsdiensten. Want, met woorden van Jezus zelf kun je het christelijk geloof niet alleen gaan verkondigen, maar zelfs opleggen. Zoals meermaals gebeurd is in de geschiedenis. Gedoopt onder dwang. In naam van een machteloze gekruisigde.

We begrijpen dit woord van Matteüs pas wanneer we het in verband brengen met een ander, gelijkaardig woord dat weerklinkt bij het begin van Jezus' optreden. Daar wordt macht voorgesteld als een duivelse verleiding. De duivel voerde Jezus naar een hoge berg van waar hij hem alle koninkrijken der aarde toonde in al hun pracht. "Zie, zei de duivel, dit alles zal ik u geven als u voor mij neervalt en mij aanbidt." De duivelse verleiding van de macht. Thans staat Jezus weer op een berg. En ook hij spreekt van 'alle volkeren'. De evangelist Matteüs wil blijkbaar duidelijk maken dat er door het optreden van Jezus iets gebeurd is, een soort machtswissel. Thans is de macht van een gekruisigde van kracht. Zo wordt de paradox op de spits gedreven.

En toch is dit juist de grondovertuiging van christenen. Zij houden er aan vast dat Jezus' leven een onuitwisbaar spoor trekt in de geschiedenis. Dat niets de liefde kapot kan maken. Natuurlijk, iedereen weet het: er werden en er worden dagelijks mensen vermoord, culturen ondergraven, volkeren door hongerdood bedreigd. De geschiedenis staat bol van de ontelbare gestalten van dood en vernieling. Maar er is ook die keerzijde die even onweerlegbaar is. Mensen willen het leven goed maken, ze blijven zich inzetten voor samenhorigheid, verbinding, respect, toewijding, vergeving. Ze zijn ervan overtuigd dat deze inzet voor het authentieke mens zijn een blijvende betekenis heeft.

Dat zeggen mensen ook wanneer ze naar de kerk komen om hun kinderen te laten dopen, of wanneer ze willen trouwen. Ze geven zich over aan een aantal rituelen, symbolische handelingen die meer tonen dan woorden ooit kunnen uitdrukken. Het is voor veel mensen de enige manier waarop ze hun overgave kunnen uitdrukken. Ouders laten hun kindje dopen omdat ze dit gebeuren ervaren als een geschenk waarvoor ze niet dankbaar genoeg kunnen zijn. En ze drukken hun zorg uit dat hun kindje bewaard mag blijven voor de vele kwade dingen die er ook zijn in onze wereld, bewaard voor chaos en wanhoop. En ze hopen dat het leven goed zal zijn voor hun kindje, en ze zeggen ook dat ze zich daarvoor borg stellen. Dat ze vader en moeder willen zijn voor de rest van hun leven. Dat ze daar nooit meer van af willen, wat er ook gebeurt. Natuurlijk, je hebt het leven niet in de hand. Er kan veel fout gaan. Dat weten we uit ervaring. Maar, wat er ook gebeurt: niets kan ongedaan maken dat ze zich op dit moment toevertrouwen aan het leven, aan de diepe adem van het leven.

Er zijn vanzelfsprekend de mislukkingen die twijfel oproepen. Er is het massale onrecht en het lijden en het kwaad in de wereld die veel machtiger lijken dan onze vrome woorden. Het lijden en het onrecht lijken wel de rode draad in onze geschiedenis. Maar er is ook de gedeelde intuïtie die mensen hiertegen in verzet doet komen. Dit kan niet de weg zijn die we met onze wereld uit moeten. Intuïtief voelen mensen aan dat een mensenleven bestemd is om geleefd te worden in harmonie en in liefde. Deze intuïtie is niet klein te krijgen. Wat er ook gebeurt. Hoe hopeloos deze wereld er soms ook mag uitzien. In dat geloof willen we ons telkens weer laten onderdompelen wanneer we onze rituelen voltrekken. Wij hier doen dat met onze christelijke rituelen. Zoals mensen in andere culturen dat op hun manier doen. Voor ons is het voorbeeld van Jezus van Nazareth belangrijk. Omdat hij in dat vertrouwen ten einde toe gegaan is.

Daarom juist blijven we deze rituelen herhalen. Omdat ons geloof telkens weer doorkruist wordt door de weerbarstige realiteit van lijden en kwaad. We worden er door in vraag gesteld. Maar iets in ons weigert hieraan het laatste woord te geven. Daarom blijven we het brood breken en delen met elkaar, als teken van het leven waartoe we ons geroepen weten. En we blijven gehoor geven aan die stem die in ons spreekt van liefde ondanks alles. Van liefde als de uiteindelijke werkelijkheid. Als de kracht die blijft.

Zo wil Jezus werkzaam zijn in zijn leerlingen. Dit is de enige manier waarop kerk haar levensstijl kenbaar wil maken. Ze zal ongetwijfeld veel raakpunten vinden bij andere godsdiensten en culturen. Daarom zal ze zich eerder oefenen in oprechte dialoog dan zich vast te bijten in een soort missioneringneurose. Die dialoog moet eigenlijk nog beginnen. Het gaat om meer dan het regelen van diplomatieke betrekkingen. Het gaat er om elkaar te leren kennen in de diepte. Voorbij de vele cliché's waar mensen en religieuze leiders zich gemakshalve in nestelen.

Laten wij alvast er mee voortgaan ons open stellen voor de geest van Jezus.