De schenking van de zoon

×

Waarschuwing

JUser: :_load: Kan gebruiker met ID: 233 niet laden
Vele predikanten schuwen het verhaal van het offer van Isaak. Ze kunnen het zich niet voorstellen dat God vader Abraham zou vragen zijn enige zoon als brandoffer op te dragen. Omdat ze het zich niet kunnen voorstellen, kunnen ze het ook niet verkondigen. Het wordt nog meer onaanvaardbaar wanneer Abraham naar het mes grijpt om 'daarmee zijn zoon de keel over te snijden'. Dan is de gruwel compleet.

Er zijn nogal wat mensen die vooral bij die wreedheid blijven staan. Ze willen de ergernis wegnemen, omdat dit verhaal zo vreemd is voor ons beeld van God. Zij zeggen daarom dat de bijbelse God anders is dan de goden van andere volkeren. Bij die volkeren werden kinderen geofferd 'ter ere Gods'. Daar zou Israël zich tegen afzetten met dit verhaal. Volgens hen is de hoofdzin waar alles om draait 'raak die jongen met geen vinger aan en doe hem niets'. De wreedaardige woorden zijn dan niets dan een aanloop om dit bevrijdende woord des te luider te laten klinken. De kwalijke plooien zijn dan gladgestre¬ken. Toch ben ik niet geneigd om deze bocht zo te nemen. Het stuk draait daardoor te zeer om Isaak, terwijl het in feite een fragment is van een hele Abrahamcyclus. De vraag is niet zozeer: wordt de zoon geofferd? De vraag wordt dan: wordt de vader beproefd? Wie is de centrale figuur: de zoon of de vader?

In de hele episode waarin Abraham voorkomt, wordt deze opgeroepen om de vader te worden van alle geloof en van alle gelovigen. Abraham is de figuur die alles moet verlaten om met lege handen naar een toekomst toe te gaan, die hem zal vervullen. Hij zal pas alles ontvangen indien hij niets vasthoudt, indien hij niets in eigen beheer neemt. Hij zal de duizend vogels in de lucht ontvangen, indien hij de ene vogel in de hand loslaat. Daarom is Abraham in het hele verhaal vaderloos. Hij kon Isaak niet verwekken. Hij kon Isaak enkel ontvangen. Hij werd vader niet uit zichzelf. Vruchtbaarheid werd hem in de schoot geworpen. Isaak was een godskind.

Op dat punt wordt Abraham nu beproefd. Zal hij het geschenk zijn bezit noemen? Zal hij erkennen dat God alleen zijn leven zal vervullen? Zal Abraham die een zoon heeft ontvangen, zich die zoon toe-eigenen? Zal hij zijn toekomst zelf bepalen, of zal hij voor zijn toekomst blijven steunen op een gave die voor hem is weggelegd? Zo gezien is dit verhaal de ultieme test. Indien Abraham het bezit van zijn zoon wil afstaan, zal Isaak hem voor de tweede keer worden geschonken. Isaak is tweemaal een geschenk uit de hemel. Dat geschiedde op de berg Moria.

Zo mogen wij de oude verhalen lezen. Het zijn geloofsverhalen en geen lessen over geboorte en opvoeding. Hier wordt ons iets geleerd wat voor iedere mens moeilijk is. Een mens mag God ontvangen. Hij kan God niet maken naar zijn beeld en gelijkenis. Hij mag God niet naar zijn hand zetten. Hij wordt geroepen om zijn leven naar Gods hand te zetten. Daarom is de story van Abraham zo moeilijk. Niet allereerst omdat de verpakking zo moeilijk is, maar omdat de inhoud zo vreemd is. Dat heel ons leven een geschenk is, dat roept duizenden vragen op bij de moderne mens die vecht voor autonomie en zelfbeschikkingsrecht.

Op een andere berg schenkt God ons een andere Zoon.