Beste dorpsgenoten,
Gisteren is in Rome het jaar begonnen dat gewijd is aan de apostel Paulus die 2000 jaar geleden geboren is. Het werd plechtig geopend door Paus Benedictus XVI samen Patriarch Bartholomaios, het hoofd van de Oosterse orthodoxe kerk die zetelt in Istanboel, Turkije, de stad die tot 1453 Constantinopel heette.
Het is iets heel bijzonders dat die twee, de hoofden van de Latijnse en van de Griekse Kerk, elkaar treffen. Want in het jaar 1053 hebben hun voorgangers elkaar plechtig tot ketters verklaard. En die scheiding is nog steeds niet bijgelegd.
Een van de meest opvallende verschillen is het feit dat in de Griekse, of Oosters-Orthodoxe kerk, de priesters mogen trouwen. De christenen van Rusland, Griekenland en Bulgarije en het Midden-Oosten horen tot die kerk.
Op 29 juni wordt de marteldood van Petrus en Paulus herdacht. Beiden zijn vermoedelijk in het jaar 67 onder keizer Nero in Rome om hun geloof ter dood gebracht. Zij hebben elkaar gekend en zij waren het niet altijd met elkaar eens. Petrus was één van de twaalf apostelen, die Jezus goed gekend heeft en die geleidelijk nummer één geworden, de eerste paus.
Paulus daarentegen heeft Jezus niet gekend. Hij was helemaal Jood, stond in de Joodse traditie en vervolgde aanvankelijk de vroegste christenen als joodse ketters.
Ook na zijn bekering tot het christendom, is hij toch helemaal vanuit de zuiver Joodse traditie blijven leven en denken. Zijn Messias, die heel gauw terug zou komen na zijn verrijzenis, was geen vechtjas als David, die de Romeinen zou verslaan. Paulus verwachtte de dienaar van Jahweh die geleden had en gekruisigd was om onze zonden en die ons uit deze ballingschap hier op aarde mee zou nemen naar de hemel.
Het Christendom blijft juist als Paulus achteruit denken: Ook nu blijft de hemel het vaderland waar de mensheid naar op weg is onder aanvoering van de opvolger van Petrus.
Na de Tweede Wereldoorlog is een nieuw denken ontstaan: geen kerk meer die naar boven kijkt. Maar drie echte christenen en kerkgangers, Adenauer, Schumann en De Gasparri verkondigden als een nieuwe Paulus de nieuwe "kerk" van Kolen en Staal. Dat was het Nieuwe Verbond, zonder messias, voor mensen die uitkeken naar vrede voor deze aarde, deze tijd en deze schepping.
Hun ideaal is na 60 jaar verouderd! Het zou nu de Olie en Plastic heerschappij moeten heten, niet langer gemeenschap. Traditionele oorlogen waarin soldaten zinloos tegen elkaar vochten, zijn wel voorbij. Nu worden de burgers gewoon thuis onverwacht van kant gemaakt, overal op de wereld. In het groot en in het klein. Tegen dat terrorisme en andere vormen van intens geweld kan of wil nog niemand metterdaad optreden. De meeste slachtoffers zijn arm en machteloos.
We zijn er nog niet. De Kerk, het oude woord voor gemeenschap, helpt ons ook niet verder.
Maar het verlangen naar gemeenschap, goed leven met elkaar, hier en nu, blijft zoeken naar nieuwe vormen, juist zoals na de Tweede wereld oorlog. Alleen is het veel bescheidener. Dat verlangen komt naar boven in mensen, dikwijls jonge mensen, die zich terugkennen in de twee handen die de aardbol vasthouden en verder willen brengen voorbij vertrouwde grenzen en rituelen.
Hoe dat in de praktijk kan gaan, hebben we hier in onze gemeenschap de laatste weken mogen meemaken in de vernieuwing van het Witte Huis met de opening van het eet/café Addiz en in het feestweekend vorige week zaterdag en zondag. Dat leverde wel geen Kolen- en Staalgemeenschap op maar wel: gemeenschap, iets om heel blij mee te zijn.
"Een betrokken vriendengroep organiseerde een tweedaags feest voor heel de gemeenschap." (Versta dat als een ander woord voor wat "De Kerk" bedoelt te zijn.)
"En waarom? Gewoon, voor de gezelligheid van Heibloem."
Paulus heeft een beroemd stuk geschreven over de liefde, te vinden in het 13de hoofdstuk van zijn brief aan de christenen van Corinthe. "Als ik de liefde niet heb, ben ik niets." Het woord liefde klinkt soms heel versleten. Betrokken zijn, gezelligheid bieden, bij elkaar horen, zijn woorden die leven en passen in deze tijd. Paulus zou schrijven: "Dat is nu precies wat ik bedoelde met mijn beroemde woorden."